Bolivia, pas op de plaats in Cochabamba en omgeving.

Nadat we ons in een appartement in het centrum van Cochabamba hebben geïnstalleerd, zijn we in staat om langzaam de reismodus uit te zetten en het proces van de reparatie te monitoren. We zoemen in op het leven in deze stad. Cochabamba, centraal Bolivia, ligt op 2500 meter hoogte. De stad is omgeven door het Andes gebergte. Het is een aangename stad en beduidend schoner dan de andere steden die we tot nu toe in Bolivia gezien hebben. Veel prullenbakken en veel containers op straat, waar dan wel weer van alles uitgehaald wordt door mannen en vrouwen met ijzeren prikkers. Recycling. Er rijden veel taxi’s. Dagelijks gaan we lopend de stad in. De stad heeft vele kerken en kloosters. We bezoeken het Santa Teresa klooster, gebouwd in 1760. Er wonen nog een paar nonnen, de karmelietessen. De gids vertelt ons dat toentertijd lokale families geloofden, dat wanneer een dochter het klooster in ging, de hele familie verzekerd was van een plaats in de hemel. De oudste dochter was “uitverkoren” om deze taak op zich te nemen. Omdat er maar plaats voor 21 nonnen was, ontstond er een wachtlijst. Een oudere non moest eerst overlijden voordat een nieuwe, jonge non haar plaats kon innemen. Rijke families betaalden een soort “bruidsschat” waarmee ze voor hun dochter de plaats in de rangorde van het klooster veiligstelden. Het was een strenge orde. Eenmaal binnen was geen (visueel) contact met de “buitenwereld” meer toegestaan. In 1960 heeft het Vaticaan verklaard dat zulke leefomstandigheden inhumaan waren en heeft alle nonnen de mogelijkheid geboden om een meer moderne levensstijl te volgen. De meeste nonnen in Santa Teresa hebben dit echter geweigerd. Er wonen op dit moment nog vier oudere nonnen. Door het bezoek aan o.a. de kloostertuin, de cellen en de kapel van de nonnen proberen we ons het leven voor te stellen dat deze vrouwen “lijden”. We waren er behoorlijk van onder de indruk! 
Ook gaan we in de stad een avondje uit naar het Nacional de Ballets folklóricos in Teatro Achá, wat een mooi authentiek theater blijkt te zijn. De voorstelling is uitverkocht. Er kunnen ca. 400 bezoekers in. Naast Margo zit een Mexicaanse dame, die het weinige wat gesproken wordt voor ons in het Engels vertaald. We zien drie verschillende balletgroepen, uit Potosi, La Paz en Cochabamba. Een wervelende kleurrijke show. Twee en een half uur non stop muziek en dans. Ook al is de voorstelling uitverkocht, toch zit bij aanvang van de show de zaal maar voor de helft vol. Het is hier blijkbaar geen gewoonte dat je bij aanvang van de voorstelling al in de zaal zit. Maar na een uur zit de zaal vol. Wat een hoog niveau dans zien we hier. We zijn blij ook dit deel van het culturele leven te zien.  
Margo gebruikt deze onderbreking in het reizen ook om naar de kapper te gaan. Er blijkt tevens een pedicure in deze kapsalon te zijn, dus ook haar voeten krijgen een behandeling. Wanneer de pedicure iets te hardhandig bezig is, roept Margo luid “pare” (=stop). De hele kapsalon moet lachen. Maar het heeft effect.  
 

Lopend door het centrum van Cochabamba zien we op straat dat voornamelijk vrouwen eten en drinken te koop aanbieden. Regelmatig nemen we een bekertje vers uitgeperste jus d’orange of wortelsap. Dat drinken we, volgens de plaatselijke gewoonte, half leeg, waarna het bekertje dan weer wordt vol geschonken. De verkoopsters hebben allerlei karretjes waar hun koopwaar op ligt. Ook worden kruiwagens voor dit doel gebruikt. Het oppervlakte waar de handelswaar op ligt, wordt vergroot door stukken karton over de rand te leggen. Ananassen, papaja’s, bananen, watermeloenen en appels liggen netjes opgestapeld op een klant te wachten. Soms is er een grote stevige plastic vuilniszak over de kuip getrokken waarin dan in water geweekte witte bonen drijven. De kruiwagen kan ook nog verlengd worden, zodat er bijv. nog meer brood vervoerd en verkocht kan worden. Maar de kruiwagen biedt ook andere mogelijkheden. Vanuit ons keukenraam zien we dat de “buurvrouw” haar kruiwagen met een waterslang vol laat lopen en zo de was doet. En een paar uur later doet diezelfde kruiwagen weer dienst als personenvervoer. Met een kussen erin rijdt zij haar gehandicapt zoontje rond op een braakliggend stukje grond naast ons appartement.  
Na een fotografie middag gaat Margo in de buurt van de kathedraal op een bankje zitten. Terwijl ze haar appel schilt, gaat er een oudere meneer naast haar zitten. Hij  bestudeert haar aandachtig en drinkt ondertussen zijn plastic zakje met appelsap of koude thee(?) met behulp van een rietje leeg. Er passeren twee mannen met een ladder, daarachter loopt een mevrouw die twee slechtziende mannen leert hun speciale stokken te gebruiken. Kennelijk is dit kleine pleintje een goed oefencircuit (intussen is het appeltje geschild). Daarna komen er wat slenterende jongeren langs en een straatverkoopster met een kruiwagen. Op de inmiddels vrijgekomen plek naast haar neemt nu een forse, traditioneel geklede Boliviaanse vrouw plaats. Ze heeft dik zwart haar en twee lange vlechten die op haar rug, achter het bandje van haar schort, gefixeerd zitten. Ze drinkt een glas leeg en intussen belt ze met haar mobieltje. Wanneer Margo het klokkenhuis in de prullen bak gooit, ziet ze ook wat er zich achter haar rug afspeelt. Daar zit een jong stel, dat alleen aandacht heeft voor elkaar en een oudere dame die uit een plastic bekertje ijs zit te lepelen. Een vader, met zijn kind in een draagzak, loopt telefonerend langs. Er staan nog vijf bankjes......... 
 

Na een week in Cochabamba krijgen we geen goed bericht uit de garage. De turbo is er zo slecht aan toe dat hij niet gerepareerd kan worden, zelfs hier niet. Een nieuwe turbo dient via de Volkswagen importeur in La Paz, in Duitsland besteld te worden. Dat gaat lang duren en kost veel geld. We bellen wederom met “onze” VW Amersfoort, zij hebben de turbo op voorraad. Wij bellen daarna onze vriend Cees uit Ermelo die bereid is de turbo bij VW in Amersfoort op te halen, in te pakken en voor verzending bij DHL aan te bieden. Via track and trace gaan we het pakket volgen. Vijf dagen verzendtijd wordt er in Amersfoort gezegd, maar na vier dagen is het pakket nog steeds in Amsterdam: DHL blijkt geen internationaal douaneformulier te hebben opgemaakt. Dit stellen wij dan maar zelf alsnog op, zowel in het Engels als in het Spaans, mailen dit naar DHL en kan het pakket weer door. Ondertussen verlengen we ook ons visum, want de 30 dagen dat we in Bolivia mochten blijven, zullen waarschijnlijk niet genoeg zijn. Met een simpel stempeltje krijgen er 30 dagen bij.  
Wij bezoeken verder het Palacio Mortales. Een enorm groot huis dat door een zeer rijke tinbaron, Simón Patiño, aan het begin van de 20ste eeuw is neergezet. Het is ontworpen door een Franse architect en gedecoreerd door veel Europese hand-werklieden uit o.a. Italië, Spanje en Frankrijk. In die dagen gold Europa voor veel welgestelde families als de “nieuwe wereld”. Versailles, het Vaticaan en het Alhambra bleken inspiratiebronnen voor dit bijzondere gebouw. En wederom krijgen we een inkijkje in het leven van een zeer welgestelde familie.  
Margo gaat ook nog een keer met local vervoer naar een markt, net even buiten Cochabamba. Op de heenweg zitten er maar drie mensen in het busje, dus er is ruimte genoeg. Een heerlijke ochtend op de markt. Geen toerist te zien, heel lokaal. Een markt is een goede plek om de lokale bevolking te observeren en als het mag... ook te fotograferen. Voor Bs 5 (60 eurocent), koopt een vrouw vijf kuikentjes die in een doosje worden gepakt. Gelukkig worden er ook wat ventilatie gaatjes in gemaakt. Een groepje vrouwen bestudeert een grote vis en de verkoopster geeft uitleg. Uiteindelijk gaan de dames tot aankoop van de vis over. Ook hier worden cocabladeren te koop aangeboden. De verkoopster heeft een bolle wang, ze kauwt op cocabladeren. De meeste vrouwen op deze markt zijn traditioneel gekleed. Ze dragen meerdere plooirokken over elkaar. Het ideale plaatje van een Boliviaanse vrouw ziet er duidelijk anders uit dan dat van de Westerse vrouwen. Hoe dikker, hoe beter! Dus daarom dragen zij veel rokken over elkaar tot net over de knie en daaronder ook nog de nodige gesteven onderrokken. Vaak wordt er ook een soort wollen legging onder gedragen. De jongeren daarentegen zien er meestal westers uit. Op de terugweg neemt Margo wederom een lokaal busje. Ze maakt echter de fout om in het busje op het einde van de bank te gaan zitten. Bij de volgende halte stapt er een forse, traditioneel geklede marktkoopvrouw in. Ze zet haar handeltje voor Margo op de grond neer, met daarnaast haar inklapbare karretje, vervolgens gaat ze “naast” Margo op het tweepersoonsbankje zitten. Wijdbeens en met haar draagzak met handelswaar nog op haar rug. Wanneer Margo haar duidelijk maakt dat ze een beetje op moet schuiven, knoopt ze haar draagzak (aguayo) los en legt die voor haar op een ander bankje neer, maar ze schuift niet op, geen milimeter. (zie video). Gelukkig stapt de vrouw na 10 minuten weer uit.  
 

We gaan de omgeving verkennen. Met El Mundo Verde Travel, een reisbureautje met een Nederlandse eigenaar, Remy, gaan we een dag op excursie naar Inca Llajta (=het land van de Inca’s). Het bijzondere is dat Margo op de middelbare school een scriptie over de Inca’s heeft geschreven. We rijden 130 km ten Oosten van Cochabamba naar de Pocona vallei. Deze vallei bevat veel vruchtbare gronden: Aardappelen, veel soorten mais, quinoa, groenten en zelf aardbeien worden hier verbouwd. Inca Llajta was de meest oostelijke stad van het grote Inca rijk, bedoeld om aanvallen uit het oosten tegen te houden. Maar het had ook ceremoniële en administratieve functies. We begrijpen dat er voor het bouwen van zo’n groot complex, de lokatie aan een aantal voorwaarden diende te voldoen. Naast een strategisch goede plek, diende er ook vruchtbare landbouw grond, water en bouwmateriaal voorhanden te zijn. Rond 1470 werd het in gebruik genomen en tot ca. 1535 bemand. In Inca Llajta aangekomen zijn we de enige toeristen. Het is een groot complex met maar één strategische ingang/uitgang. We zien resten van dubbele muren met een irrigatiekanaal ertussen. Er staan (delen van) muren overeind. Zien een enorm tempelcomplex, 78 x 26 meter. In de vele nissen zullen waarschijnlijk kaarsen en gouden voorwerpen hebben gestaan. Dit is de grootste Inca-site van Bolivia. In tegenstelling met de beroemde Machu Picchu site in Peru, wordt deze site niet onderhouden en ook niet bewaakt. Doodzonde! Remy, een zeer gepassioneerde gids, vertelt ons de bijzonderheden van deze site en ook over het hoge niveau van beschaving dat de Inca’s hadden. We kunnen ons een beetje voorstellen hoe het complex eruit moet hebben gezien en met een beetje fantasie zien we op de pleinen de kleurrijk geklede mensen lopen. Voor de Inca’s waren de God van de Zon, Inti en de God van de Maan de belangrijkste goden. Ze hadden een voorliefde voor goud, kleur van de zon en voor zilver, kleur van de maan. Goud en zilver was geen betaalmiddel voor hen. De edelmetalen werden alleen gebruikt om de goden te eren. Het is voor ons onvoorstelbaar dat de in 1538 aan land komende 186 Spanjaarden in staat waren om zo’n een uitgestrekt rijk in korte tijd over te nemen. Een van de redenen was dat de Inca keizer de absolute macht in het rijk had. Toen de Spanjaarden de Inca keizer gevangen namen en onthoofdden, was er niemand die het gezag overnam. Zo konden de Spanjaarden al het goud en zilver wegroven en werd de weg vrijgemaakt om deze gebieden te koloniseren. Het Quechua, de taal die door de Inca's gebruikt werd, wordt heden ten dage nog steeds door bepaalde bevolkingsgroepen gesproken. Er worden in heel Bolivia nog 36 verschillende inheemse talen gesproken die onder Evo Morales, de huidige president, alle de status hebben gekregen van officiële taal, naast het Spaans. Zo wordt Bolivia omgevormd tot een multi-etnische staat. Daarom heeft Evo Morales (de eerste inheemse president) naast de officiële vlag, ook nog een tweede vlag geïntroduceerd. De kleurrijke whipala, die symbool staat voor de inheemse diversiteit. Overigens hebben de Bolivianen in 2016 bij referendum met 51% tegen, er voor gekozen dat de president Evo Morales die sinds 2006 aan de macht is, niet nog een ambtstermijn mocht regeren. Maar hij is echter toch gewoon blijven zitten. De eerstvolgende verkiezingen zijn in februari 2019 en Morales heeft zich wederom als kandidaat gemeld. Sinds enkele weken heeft zich echter ook een blanke oppositie kandidaat gemeld. We zien al wat demonstraties. Evo si, Evo no.  
Hier nog wat wetenswaardigheden over Bolivia: 
“Op 06 augustus 1825 werd de republiek Bolivia uitgeroepen, toen het land bevrijd werd van de Peruaanse en Spaanse overheersing. Deze kreeg de naam van haar bevrijder, Simón Bolivar, die ook de eerste president werd. Bolivia heeft een geschiedenis achter de rug van een door geen enkel ander land geëvenaarde politieke instabiliteit: in de afgelopen 193 jaar heeft het land meer dan 180 presidenten versleten, van wie er bijna nooit een herkozen is.” 

Ons DHL pakket is na acht dagen inmiddels in Zuid-Amerika aangekomen, maar blijkt al drie dagen in Buenos Aires, Argentinië te staan. Uit een vervolg vliegtuig gehaald, omdat het toestel overloaded was. Het duurt dus nog wel even voordat het pakket bij ons zal aankomen.  
We besluiten daarom om er (therapeutisch) even tussenuit te gaan: met openbaar vervoer naar de jungle. We schrijven ons in bij een kantoortje dat dit vervoer regelt. Het busje dat naar Vila Tunari, 160 km noord-oost van Cochabamba, vertrekt als alle zeven zitplaatsen vol zijn. We zoeken in ons busje tevergeefs naar de veiligheidsgordels. Daar doet men hier niet aan, hoewel de rijstijl van de chauffeurs hier daar wel aanleiding toe geeft. We gaan en route. We stijgen eerst naar 4000 m hoogte om de volgende 100 km af te dalen naar 400 m. Het landschap verandert langzaam en we zien veel meer groen. De chauffeur kauwt cocabladeren. Iedere keer gaat zijn hand weer naar het voor ons inmiddels herkenbare, groene plastic zakje. Het blaadje hapt hij van het steeltje af en het restant wordt door het open raam naar buiten gegooid. Op de blaadjes wordt gekauwd en dat blijft dan als een bal in een van de wangen zitten. We horen hier herhaaldelijk dat coca kauwende chauffeurs wakker blijven. Gelukkig maar! Na vier uur rijden zet de chauffeur ons, op ons verzoek, netjes af bij ons hotel dat in de jungle ligt. Het is warm en vochtig. We lopen naar de rivier, waar we ons wassen en opfrissen. Tegen de tijd dat we naar boven terug naar onze lodge gelopen zijn, kunnen we vanwege de transpiratie ons opnieuw opfrissen. We herkennen in deze tropische omgeving de geuren, de bloemen, de bomen en de geluiden vanuit onze Indonesië periode. We zien enorme kakkerlakken (blijft een zwak punt bij Margo) en grote sprinkhanen. We zitten in het gebied Chapare, waar ook de cocabladeren die voor export geschikt zijn, worden verbouwd. We zien grote plastic zeilen op de grond liggen waar de geoogste bladeren liggen te drogen. Bladeren kunnen elke drie maanden geoogst worden. Men loopt langzaam door de bladeren heen om ze te verplaatsen en te keren. We krijgen associaties met een herfstwandeling in het bos, waar je ook zo heerlijk tegen de bladeren aan kunt lopen schoppen.  Binnen vier uur zijn de bladeren gedroogd. We bezoeken een park, waar zieke en gewonde dieren uit de jungle opgevangen worden. De andere dag hiken we in een park met tropisch regenwoud en klimmen naar een mooi uitzichtpunt. Als we op de terugweg op een bankje van het uitzicht zitten te genieten, horen we geritsel van bomen en na wat turen zien we op een afstandje  een paar apen zich slingerend door het regenwoud verplaatsen. Wat een prachtig gezicht. Even later komen de apen naar ons bankje toe op zoek naar eten, wat we gelukkig niet bij ons hebben. We zien in totaal vijf apen van heel dichtbij. Na vier dagen in de jungle gaan we weer terug, ook weer met ‘n busje. Onderweg wordt gestopt en haalt een van de medepassagiers zijn “bagage” op. Blijkt een grote baal gedroogde cocabladeren te zijn. De hele rit terug hangt deze lucht in de auto.  
Weer terug in Cochabamba moeten we weer aan de bak: Het DHL pakket met de onderdelen voor onze bus is weliswaar aan gekomen in La Paz, Bolivia, maar wordt vastgehouden door de douane omdat zij meer “paperwork” van ons nodig hebben. Bij het DHL kantoor alhier proberen wij uit te zoeken welk “paperwork”. Na gebel en veel vertaal (leve de Google translate) ontdekken we welke papieren nodig zijn. We maken overuren in het DHL kantoortje. Op ons verzoek, stuurt VW campercentrum ons ook nog een rekening in het Spaans toe. De extra papieren gaan vervolgens per email naar de douane in La Paz. Gelukkig is de DHL medewerkster erg behulpzaam, maar zij laat ons wel schrikken door te zeggen dat wanneer de douane extra onderzoek wil doen, het wel drie weken langer kan duren, voordat ons pakket wordt vrijgegeven. We slapen die nacht slecht. De dag erop horen we gelukkig dat met de “custom raffle”, zoals de DHL medewerkster het noemde, ons pakket in de groene zone was beland, wat inhield dat we ons pakket de dag daarna konden ophalen. Dus 14 dagen nadat wij hier hoorden dat extra onderdelen nodig waren, hebben wij de onderdelen via DHL vanuit Nederland in handen. De VW garage hier zegt nu nog een aantal dagen nodig te hebben om onze bus weer volledig rijklaar te maken. Bij ons komen de landkaarten weer op tafel, ons reizigersbloed gaat weer stromen.