Naar Montevideo en daarna naar huis......

Na ons bezoek aan de watervallen van Iguazú op de grens van Bolivia en Argentinië hebben we nog drie weken voor onze reis teneinde is. Omdat we nu in de smalle noordoostelijke, niet toeristische provincie Misiones zijn, besluiten we dit tropische stuk van Argentine verder te verkennen. Allereerst bezoeken we in Wanda de “Mina Tierra Colorada”, waar heel kleinschalig, zowel witte als paarse amethyst “gevonden” wordt. We blijken de enige bezoekers. Deze edelsteen wordt onder het aardoppervlak gevormd als stollingsgesteente. In de mijn wordt gezocht naar aderen die in de aarde zijn ontstaan door verhitting en afkoeling, bijv. door een vulkaanuitbarsting. De ader wordt voorzichtig met de hand afgegraven zodat de kans klein is dat deze kostbare mineralen beschadigd worden. Op de plek waar we nu zijn, worden voornamelijk geodes gevonden, een gesteente met een holle ruimte. Als men op een geode stuit, wordt er aan de buitenkant vakkundig een gaatje in geboord om met een cameraatje de inhoud te bekijken om te bepalen of de binnenkant de moeite waard is. Zo ja, dan gaat men verder met het vrijmaken van de geode en wordt hij vakkundig opengebroken. Leuk om dit zeer kleinschalige mijnbedrijfje, dat maar twee mijnwerkers in dienst heeft, te bezoeken. Daarnaast werken er nog twee gidsen, waarvan er een Engels spreekt en nog een paar verkoopsters die ons na afloop van onze privé tour allemaal hoopvol aankijken of we iets willen kopen. Helaas voor hen doen wij dit niet en vervolgen wij onze weg. We vinden een mooie plek in het provinciale Natuurpark Uruguay 1 om te overnachten. Omdat we in de tropen zijn, creëren we maximale ventilatie met muggenhorren voor de open ramen en de schuifdeur, en met een kleine 12 volts ventilator. De andere ochtend worden we wakker van het gezoem van wespen rond de horren van onze daktent. Er vliegen buiten wel 70 wespen rond onze bus die allemaal naar binnen lijken te willen. We voelen ons nu wel een beetje gevangen in onze eigen bus. De wandeling die we hier in gedachte hadden, laten we maar achterwege. Het vergt wat handigheid om op te breken met zoveel wespen om ons heen die nog steeds naar binnen willen. Wanneer we weer rijden, duurt het nog een tijdje voordat echt alle wespen buiten zijn. In het begin komt er tijdens het rijden echter regelmatig weer een wesp van achteruit de bus tevoorschijn. Stoppen, raam open en de wesp naar buiten zien te krijgen, zonder dat er weer nieuwe verstekelingen aan boord komen. Dat we van de weeromstuit bij het opbreken onze handdoeken, die op het fietsenrek achterop de bus te drogen hingen, vergeten zijn binnen te halen, nemen we voor lief. Die handdoeken liggen nu waarschijnlijk bij een Argentijns gezin in de wasmand. We bezoeken vandaag de meeste oostelijke gemeente van Argentinië: Bernardo de Irigoyen, wat een grensplaats met Brazilië is. We zien Brazilianen met grote lege boodschappentassen lopend de grens oversteken om aan deze kant van de grens in een Venoteria goedkopere wijn en alcohol te kopen. In deze grensstreek passeren wij onderweg regelmatig politiecontrole posten. Ook wij worden hier aangehouden. Tot nu toe hadden we de ervaring dat we nauwelijks gecontroleerd werden. Wanneer men ons buitenlands nummerbord zag, gaf men ons meestal gelijk een teken dat we door konden rijden. Soms werd er naar papieren gevraagd, maar de politieman bij deze controle in de grensstreek, met een kogelvrij vest aan, heeft er echt zin in. Hij controleert onze papieren en neemt geen genoegen met een kopietje van ons paspoort, want hij wil echt het stempel van binnenkomst in Argentinië zien. Ook gebaart hij dat hij in de bus wil kijken. De lade met waardevolle spullen moet open. Een aantal zaken wordt minutieus bekeken, cameratas, verrekijker, tasje met snoeren. De externe harde schijf, in een knalrood hoesje, lijkt een verdacht object. Wanneer Margo uitlegt dat het een externe hard disk voor de computer is, knikt hij begrijpend en geeft aan dat we door kunnen. Zo bewaakt men hier blijkbaar het achterland, want we rijden nu eenmaal vlak langs de grens met Brazilië. Al begrijpen we niet zo goed dat, maar 25 km terug, iedereen lopend de grens kon oversteken met alles wat hij of zij zelf kon dragen (carry as much as you can) zonder dat er überhaupt papieren werden gecontroleerd. 50 km verderop worden we weer gecontroleerd. Hier blijkt het een opleidingssituatie te zijn, waar aspirant politie agenten getraind worden om smokkelpraktijken te onderscheppen. Wij houden ons van de domme dat wij het Spaans niet begrijpen, laten het kopietje van ons paspoort zien en mogen dan door. Al rijdend door dit landschap zien we veel maté plantages. In deze provincie wordt jaarlijks 200.000 kg maté, die men zo graag in Argentinië drinkt, geoogst. Net zoals bij de theestruiken worden deze matéstruiken laag gehouden, dat plukt makkelijker. Bij het plaatsje El Soberbia informeren we bij de toeristeninfo of de boot bij de waterval 70 km verderop in de vaart is. Vandaag wel, maar morgen is nog onduidelijk. Wanneer namelijk bij veel regenval het water in de rivier stijgt, komt de toegangsbrug naar het park waarin de waterval ligt, onder water te staan en daardoor is dan het hele park onbereikbaar. We besluiten om die middag dan ook maar gelijk te proberen om de waterval te bezoeken. We rijden de Ruta de Selva, de route van de jungle. Een mooie, nieuw aangelegde, geasfalteerde weg door de Reserva de bioshera Yaboti. We zien een overweldigende groene natuur aan ons voorbij trekken met in de lucht de nodige roofvogels die lijken te zweven. We blijken nog via de bewuste brug de Rio Uruguay over te kunnen steken en komen in het park aan waar we ons moeten inschrijven. Ook hier blijken we vandaag de enige bezoekers. We vragen of de Zodiac boot naar de watervallen vaart en kopen de, voor buitenlanders extra dure, tickets. We dienen nog wel 2 km via een steile weg naar de boot toe te rijden. Omdat er op deze ”weg” veel mos tussen de stenen groeit en het die dag behoorlijk geregend heeft, schat Charles in dat de weg naar beneden te glad zou kunnen zijn om straks met de bus weer terug naar boven te komen. Wanneer we daarom alsnog willen gaan lopen, biedt de opzichter van het park aan om ons met zijn 4x4 naar de boot te brengen. Daar maken we dankbaar gebruik van. Met reddingsvesten aan stappen we in de rubber Zodiac boot die twee zware buitenboord motoren heeft. We varen stroomopwaarts naar de Saltos del Moconá en zien ‘s werelds breedste waterval. Over een afstand van 3 km ligt in de lengterichting van de rivier een richel waarover het water naar beneden valt. Afhankelijk van het waterpeil van de rivier varieert de hoogte van deze waterval van 0-15 meter. Niet hoog, maar wel 3 km breed. Wanneer we met de boot dicht langs de waterval varen, zien we enorme watermassa’s zich in de bruine kolkende rivier storten. We snappen nu ook dat deze waterval Moconá heet. Wanneer we na de boottocht nog een uurtje in dit park willen wandelen, zegt de Ranger dat we nog maar een half uur de tijd hebben voordat het waterpeil te hoog wordt om nog met de auto over de brug terug te kunnen gaan. We keren dus maar gelijk om en kunnen nog net, gedeeltelijk door het water rijdend, de brug oversteken (zie video). We besluiten om daarna bij een mooi uitkijkpunt over de jungle te overnachten. We zien het langzaam donker worden en tropengeluiden dienen zich aan. s’Nachts koelt het iets af, maar wat zijn we blij met ons 12 volt vinnetje! Dat je kamperen in de tropen niet ongestraft kunt doen, merken we die nacht en de volgende ochtend: Ondanks onze horren zijn we allebei behoorlijk gestoken door muggen en zandvlooien. ‘s Ochtends hebben we het langzaam licht zien worden en lostte de nevel onder invloed van het zonnetje op. Wat een prachtig gezicht!

Deze provincie, Misiones, is genoemd naar de missieposten die hier door de Jezuïeten in het verleden zijn gesticht. Tussen 1609 en 1818 werden in dit gebied in totaal 30 Guarani Misiones gevestigd. Die liggen nu verspreid over de landen Paraguay, Brazilië, Argentinië en Uruguay. Dit gebied was (en is nog gedeeltelijk) jungle en er woonden diverse etnische groepen van de Guarani. (o.a. De Mbija, Axe en Pai). De Jezuïten kozen ervoor om, in het kielzog van de Spanjaarden, ook hier het Christendom te introduceren, maar wel op een andere manier. Zij maakten heel handig gebruik van het feit dat er regelmatig Portugeese slavenhandelaren het leefgebied van deze Guarani binnen vielen om mensen te ontvoeren om deze als slaaf te verkopen. De Jezuïten voeren met bootjes stroomopwaarts de jungle in en maakten muziek. Zo trokken zij de aandacht van de lokale bevolking en kwamen zij in contact met de Guarani die in de jungle leefden. De Jezuïten boden de Guarani met het stichten van nederzettingen in de jungle, naast een hogere levensverwachting,  ook een veilige woonomgeving, met huizen en scholen. Dat de zo totaal anders georganiseerde samenlevingsvorm haaks stond op hoe de Guarani in de jungle leefden, moge duidelijk zijn. Een voorbeeld hiervan is dat de Guarani van huis uit polygamisch leefden en in de Misiones moesten zij zich voegen in een systeem van een huis voor man en vrouw en een paar kinderen. Ook waren voorheen de rivieren en de jungle hun jachtterrein ipv dat nu voedsel op akkers verbouwd diende te worden.

We bezoeken eerst de locatie Nuestra Señora de Loreto. Een Unesco site waar in de hoogtij dagen 6000 à 7000 Guarani’s gewoond hebben. Ook nu weer zijn wij in eerste instantie de enige twee bezoekers. We lopen door een enorm complex met ruïnes, meer een natuurpark dat voornamelijk terug aan de jungle is gegeven. We zien restanten van de muren van een kerk, de contouren van een kerkhof en de pilaren van een kapel. Onze Engelstalige gids, Marcello, die Guarani grootouders heeft, vertelt het verhaal van deze missiepost en wij hangen aan zijn lippen. O.a. vertelt hij dat deze post, die eerst bij Iguazu in het huidige Brazilië was gevestigd, als gevolg van de aanvallen van de slavenhandelaren 100 km naar het zuiden werd verplaats. De Jezuïeten paters waren niet alleen geestelijken, maar hadden ook andere kwaliteiten. Zo stond hier rond 1700 de eerste drukpers van Zuid-Amerika. Zo’n missiepost was voor het merendeel zelf voorzienend. Er werd van alles verbouwd en er was veel aandacht voor scholing en het leren van nieuwe ambachten. De organisatie opbouw was dat er twee of drie Jezuïten paters aan het hoofd stonden met daaronder 30 lokale chiefs. Deze lokale leiders vormden de tussenlaag tussen de paters en de Guarani’s. De lokale bevolking was niet gewend om in het vooruit te oogsten. Wanneer men immers in de jungle leeft, plukt men dagelijks vers fruit en groente en vangt een dier wanneer met dit nodig heeft. Dus beheerden in de missieposten de chiefs de voorraad voedsel en iedere dag werd een dagrantsoen aan de bewoners uitgedeeld. Zo werd er een staat in een staat gesticht. Terwijl de gids vertelt, stopt hij ineens en zegt dat hij het geluid van een tukan hoort, speurt de bomen af en wijst ons de vogels aan. Even later laat hij ons ook een grote spin in een web van goudkleurige draden zien. Hij pakt voorzichtig een draad van het web en vouwt die een aantal keren dubbel. We proberen de draad kapot te trekken, dat lukt niet. Zo sterk is de draad dus. Er groeien/woekeren hier allerlei struiken en bomen. Met zacht geweld vernielen de jungleplanten het mensenwerk. Om de ruïnes in het complex toch te behouden, wordt de onderste laag van de beplanting laag gehouden. We zien mannen met lange machetes aan het werk. Doordat er nog de nodige brokstukken op en onder de grond liggen, wil men niet met zware machines het gras maaien. Wanneer Margo nog naar een ander deel van dit omvangrijke complex loopt om foto’s te maken en Charles intussen al terug is naar de bus, verdwaalt zij al fotograferend op een smal weggetje in de jungle. Na een kwartiertje ronddolen, verschijnt er uit het niets een man op een brommer, met een lang kapmes in zijn hand. Zij gebaart hem te stoppen en vraagt of hij haar naar de ruïnes terug wil brengen. Oké. Maar eerst komt er een pomp uit zijn rugzak en wordt de achterband opgepompt, vervolgens wordt het kapmes in het groen verstopt en dan kan Margo achter opstappen. De man heeft dit “pad” vaker gereden en Margo doet niets anders dan muisstil achterop zitten. Zo wordt zij weer veilig bij ons busje afgeleverd, waar Charles toch wel verbaasd staat te kijken. De dag erop bezoeken we de nabijgelegen Misiones San Ignacio, wat een meer gerenoveerd complex blijkt te zijn met een museum erbij. We zien een mooi gerestaureerd deel van de ingang van de kerk. De indeling van deze post is vergelijkbaar met het vorige complex. In dit complex werd voornamelijk Yerba maté verbouwd. De Guarani’s dronken de maté al, voordat zij in contact met de Jezuïeten kwamen. Maar de paters ontdekten al snel de economische waarde van de maté. Ze cultiveerden de plant. Hiervoor moest een zaadje van de plant door een vogel worden opgegeten zodat de harde schil door het spijsverteringsproces verzacht werd. Nadat de zaadjes weer uitgepoept werden, konden daarvan nieuwe planten gekweekt worden. En zo kon de maté op grotere schaal verbouwd worden. Een klein deel was voor eigen gebruik binnen de missiepost en de rest werd op de lokale markt verkocht. Op die manier was deze missiepost in staat om de geheven belasting te betalen. In 1767 werden in een periode van oorlog alle zesduizend Jezuïeten verdreven, de missieposten raakten in verval en de Guarani’s trokken zich weer terug in de jungle. Maar het gebruik om maté te drinken bleef.

We begrijpen dat de huidige samenleving nog maar uit 10% van de oorspronkelijke Guarani’s bestaat. De rest van de bevolking bestaat uit immigranten die na de beide wereldoorlogen in Europa hier een nieuw leven op wilden bouwen. Het integratieproces tussen de oorspronkelijke bewoners en de immigranten wil nog steeds niet echt lukken. We zien beduidend veel mensen met blonde haren en blauwe ogen op straat. De Guarani’s noemen al de afstammelingen van immigranten “Polaco” (Polen), ook al komen deze Europeanen uit bijvoorbeeld de Oekraïne, Italië of Rusland, de verzamelnaam blijft Polaco. We overnachten twee keer op het terrein van de missiepost in Loreto en hebben leuk contact met Marcello, onze eerder genoemde gids, die bij ons busje dan lurkend aan bombillo (het rvs rietje waar een theezeefje in zit) zijn maté staat te drinken, terwijl hij de thermoskan met warm water onder zijn arm geklemd heeft. Wanneer wij na twee dagen vertrekken om weer verder naar het zuiden te rijden, geeft hij ons nog wat avocado’s en limoentjes uit eigen tuin mee. Wij geven hem een Delfts blauw souveniertje. Dit was een leuk contact en bij het afscheid zoent hij Margo en krijgt Charles een ferme handdruk. Adios.....

Verderop, in Posadas, vinden we een mooie plek bij de plaatselijke zeilclub. Met telefonische toestemming van de voorzitter van de club (El Presidente) mogen we hier blijven overnachten, aan het water, met een windje en met wc’s en een warme douche. Om het comfort compleet te maken, zet de beheerder speciaal voor ons nog een tafel en twee stoelen in het gras naast ons busje. Zo eten we luxe buiten met een mooie ondergaande zon aan de horizon. De voorzitter van de club komt ‘s avonds ook nog even buurten en natuurlijk dienen we wat maté met hem te drinken, de drinkkom gaat rond en we zuigen allemaal aan hetzelfde metalen “rietje”. Wanneer we de volgende dag(en) verder zuiden rijden, wordt het weer wat koeler. Bij Concordia steken we de grens naar Uruguay over. En ook al zien we op affiches dat de douane “no” zegt tegen geïmporteerde zuivel, groente en fruit, zeggen ze blijkbaar ook “no” tegen het daadwerkelijk controleren van de auto’s die de grens oversteken. Dat komt mooi uit, want we hadden net van onze laatste Argentijnse peso’s weer 10 kg sinaasappels gekocht en worden door de douane dus niet ontdekt. Het eerste wat we in Uruguay doen, is het bezoeken van de Salto Grande. Dit is een grote dam, met een enorm stuwmeer van 783 km2 dat na het aanleggen van de dam is ontstaan in de grensrivier de Uruguay. Argentinië en Uruguay beheren samen dit grote project. Er wordt hydro-elektrische energie opgewekt voor zowel Argentinië als Uruguay. Dit project levert 50% van de energie die Uruguay jaarlijks verbruikt. Zij spreken hier over hernieuwbare energie. Dit land heeft nog meer groene energie projecten. Zo zien we al rijdend door dit land grote velden met zonnepanelen die samen met wat windturbines en de eerder genoemde hydro-elektrische energie bijna alle benodigde stroom voor Uruguay opwekken. Op de parkeerplaats bij de dam vinden we een mooi overnachtingsplekje, grenzend aan een natuurpark. Maar om vijf uur s’nachts horen we gebons op de auto en staat een parkwachter te roepen dat we wakker moeten worden. Nou dat lukt wel. Al slaperig staat Margo hem, vanuit ons dakraampje, te woord. We blijken op een parkeerplek voor bussen te staan. En hij wil dat we ogenblikkelijk weg gaan. Terwijl Charles mompelt dat hij gewoon door gaat slapen, probeert Margo er wat uurtjes bij te krijgen. “Is het oké dat we om acht uur weg gaan, of zeven uur?” Maar de bewaker houdt voet bij stuk en zegt “ahora”. We moeten dus nu weg. De parkwachter blijft staan wachten tot we ook daadwerkelijk vertrokken zijn (naar een andere parkeerplaats iets verderop). Zo, deze bewaker heeft tenminste wat te rapporteren over zijn nachtdienst! Landschappelijk is het gebied waar we de volgende dag(en) doorheen rijden niet zo bijzonder. Veel grasland waar koeien en schapen gehouden worden. Charles heeft het gevoel door Denemarken te rijden, maar dan wel met hier en daar een palmboom. Uruguay heeft de afgelopen tientallen jaren onder linkse regeringen een abortuswetgeving gekregen, is het gebruik van marihuana gelegaliseerd en ook het homohuwelijk is toegestaan. Het is een van de kleinste Spaans sprekende landen in Zuid-Amerika en er wonen ruim drie miljoen mensen. Maar voor ons is het het duurste land dat we op deze reis aandoen. Hoewel we later ontdekken dat we op alle uitgaven in de horeca die we per creditkaart betalen, 14% korting krijgen (=geen btw), die gelijk van het te innen bedrag wordt afgetrokken. We begrijpen dat Uruguay geen eigen grondstoffen heeft en het enige exportproduct van het land vlees is. Dus er dienen veel spullen geïmporteerd te worden en dat maakt het leven hier duur. Langs de kust bij Maldonado zien we veel mondaine badplaatsen met de nodige hoogbouw. Het vakantieseizoen is hier van half december tot eind februari dus de meeste stranden liggen er nu verlaten bij. We hebben intussen per mail contact gehad met onze brooker in Montevideo, een soort makelaar, die voor de verscheping van onze bus terug gaat zorgen. Wanneer wij op weg zijn naar de oostkust, om daar nog een weekje vakantie aan de kust te houden, krijgen we een mailtje van de brooker dat het vaarschema van het schip is aangepast en dat we de bus vijf dagen eerder bij de haven dienen in te leveren. Dus veranderen we ons plan. Aan de kust bezoeken we nog wel het natuurpark Cabo de Polonia. Dit park kun je niet met eigen vervoer in. We klimmen daarom in een voor vervoer gereed staande 4x4 vrachtwagen, waar achterop zitplaatsen zijn gemaakt. Al hobbelend door de duinen en rijdend op het strand, bekruipt ons het gevoel op safari te zijn. We stappen na een half uur uit en blijken in een hippie kolonie te zijn beland, die hier ver van de bewoonde wereld een eigen wereld heeft geschapen. Er is wat horeca voor de dagjesmensen en een paar hostels om te overnachten. We maken een wandeling naar de vuurtoren en zien op de rotsen een zeehondenkolonie liggen. Al zittend aan die ruige kust met uitzicht op de Atlantische oceaan sluiten we hier gevoelsmatig onze reis af. Ook al rijden we nog 200 km terug naar Montevideo, onze reismodus zetten we uit. We regelen een aantal zaken bij de brooker en betalen met cash US dollars. Omdat in heel Montevideo geen camping te vinden is, gaan we naar een organic farm in de buurt (gevonden op onze iOverlander App), en kunnen daar een paar dagen staan om de bus klaar te maken voor de verscheping. Nu hadden we met de inbraak in onze bus op de heenreis naar Argentinië slechte ervaringen opgedaan, voor de terugreis bedenken we daarom een paar aanpassingen, zodat de schuifdeur en de achterklep van buiten niet opengemaakt kunnen worden. Ook barricaderen we de toegang vanuit het bestuurdersgedeelte naar achteren met onze campingstoelen en een staalkabel met slot. Al klussend bekruipt ons langzamer maar zeker het gevoel dat we ongevraagd aan een spel meedoen: Wie blijkt er inventiever, de eigenaar of de dief? En dan, op maandag 25 maart, geven we ons busje in de haven af. Het voelt daarna toch wel vreemd zo zonder ons eigen huisje op wielen. Maar we hebben een comfortabel hotel in Montevideo geboekt en doen zo nog een paar dagen een stedentripje. Het is lekker weer en in het kader van de re-integratie huren we twee dagen mountainbikes. We kunnen nog fietsen! In de stad zien we ook veel groene e-steps. Met een app activeer je de motor van de step en met een creditkaart die aan de app gekoppeld is, reken je af. We zien veel jongeren van dit nieuwe vervoermiddel gebruik maken. Het is een goed systeem, alleen is over het parkeren nog niet echt nagedacht: Overal op straat, op loop- en op fietspaden worden de groene e-steps achtergelaten. Al fietsend door de stad ervaren wij dit als een soort plaag. We kunnen ons daarom nu goed voorstellen dat er inmiddels in Parijs een boete wordt uitgedeeld van €135 wanneer je met een e-step op de stoep rijdt. Ook worden in Parijs speciale parkeerplekken voor de e-steps geschapen om de anarchie van het “parkeren” te beteugelen.

Op zaterdag 30 maart vliegen we ten slotte via Rio de Janeiro weer terug naar Nederland waar Ronni en Wim, zus van Margo en zwager, ons af komen halen en klaar stonden met onze eigen auto. Via Haarlem voor een emotioneel weerzien met Roel, Marloes en de kleinkinderen rijden we terug naar ons eigen huis in Ermelo. Het zal echter nog wel een paar weken duren voordat we echt geland zijn. We hebben intens genoten van deze veelzijdige reis!

Wat data:

*We hebben met ons busje in totaal 22.500 km gereden. Daar komen nog 2500 km’s bij van de 4x4 trip en van de huur auto’s in Bolivia en Chili.

*In totaal zijn we 200 dagen in Zuid-Amerika geweest, waarvan 87 in Argentinië, 49 in Bolivia, 14 in Peru, 34 in Chili, 2 in Brazilië en 14 dagen in Uruguay.

*We hebben op 105 verschillende plekken gestaand/geslapen, waarvan er 20 pretendeerden een camping te zijn.

Muchas gracias gastvrije Zuid-Amerikanen, voor de vele overnachtingsplekken, voor de gevraagde en de ongevraagde tips.

Charles bedankt voor de veilige kilometers.

Margo bedankt voor de verslaglegging van de reis en voor de mooie foto’s. 

Hartelijk dank aan familie en buren voor de goede verzorging van ons huis en de tuin.

En alle blog lezers bedankt voor de reacties die we van jullie mochten ontvangen. 

                           Adios allemaal.

Charles en Margo.