Bolivia, Cochabamba en hoe verder....

Woensdag 14 november hadden wij het DHL-pakket met de uit Nederland toegestuurde onderdelen na 14 dagen vol goede moed gelijk naar de VW garage gebracht. Toen we de vrijdagochtend daarop polshoogte in de garage gingen nemen, bleek er nog helemaal niets aan onze auto te zijn gebeurd. Het personeel zei dat ze twee dagen geen elektriciteit hadden en dat daarom de hefbrug niet omhoog kon. Maar ze beloofden ze er gelijk die middag aan te beginnen. Contact met de baas gezocht, die geeft orders voor hoge prioriteit. Wij die middag weer terug, maar men was nog steeds niet aan onze auto begonnen. Over 10 minuten beginnen we er aan.... wij een uurtje weg en hebben ondertussen een leuk tentje ontdekt met redelijke koffie en verse jus. Daarna weer naar de garage, maar nog steeds geen activiteiten aan onze auto. Wel smeult er een vuurtje vlakbij de auto. We vragen belangstellend wat dat betekent. Het is vrijdagmiddag en de garage blijkt een moeilijke week te hebben gehad met o.a. twee “hoofdpijn” auto’s en de electra. Tijdens deze vrijdagmiddag “werkmans”borrel brengen ze een offer aan Pachamama en vragen haar de garage de volgende week goed (beter) gezind te zijn. We vragen toestemming om bij dit ritueel aanwezig te mogen zijn en dat mag. Boven op het reeds smeulende houtskool worden eerst zeesterren gelegd, daarop een vel wit papier met allerlei witte attributen en witte zoete snoepjes. Vervolgens worden daar dan nog kruiden over gestrooid. Het geheel mag niet gaan branden, maar dient te blijven smeulen. Zodra er vlammen ontstaan, worden die meteen gedoofd met bier dat bij dit ritueel gedronken wordt. Ook worden nog vloeistoffen in verschillende kleuren op een bepaalde manier rond de offerande gesprenkeld. Rood tegen de duivel El tio, geel voor het behoud van klanten en groen dat het financieel goed met de garage mag gaan. Alle aanwezigen doen dezelfde handelingen. We hebben wel door dat dit ritueel, op deze manier, niet iedere week plaatsvindt. Iedereen zegt regelmatig “Jallalla” tegen elkaar, wat proost in Quechue betekend, wij doen dat natuurlijk ook.

Heel bijzonder om bij dit ritueel aanwezig te mogen zijn en het schept ook begrip voor de druk op het personeel van de garage. Tevens merken we dat daarmee ook onze frustratie wegebt. De witte rook trekt gelukkig de werkplaats in want dit betekent, zo leren wij, voorspoed. Nou maar hopen dat ze ook daadwerkelijk maandag aan onze bus zullen/kunnen beginnen. In het weekeind nemen we de scenario’s door hoe wij maandag kunnen proberen om dit te concretiseren. Vastberadenheid en niet boos worden staan boven op ons lijstje. Maandagochtend, voor acht uur staan wij, voordat de garage open gaat, in de regen, voor de deur. Bij de start van de nieuwe week wachten wij de crew op. We voorkomen dat nieuwe klanten die binnen komen rijden, voor onze bus parkeren en voor de hefbrug die nodig is voor onze bus! Wij houden die ruimte vrij. Vervolgens laten wij de baas erbij halen. Margo had gegoocheld op interviews die de baas onlangs voor een krant had gegeven, had die vertaald en daar de kern van in het gesprek met de baas gebruikt. De baas had namelijk gezegd dat ze in deze garage een, voor Bolivia, uniek volgsysteem hadden en pretenderen transparant te zijn. Een mooie kapstok voor ons gesprek met de baas! Om een lang verhaal kort te maken: De bus werd direct daarna op een van de twee zware hefbruggen gezet en de juiste monteurs worden aan de klus gezet. We geven tenslotte aan dat wij de rest van de dag en de dagen daarna de garage regelmatig zullen bezoeken om het proces te monitoren totdat onze auto klaar is! Er wordt vanaf nu drie en een halve dag met twee man continu aan onze bus gewerkt. Donderdagmorgen start de motor start weer, loopt goed en kan er een proefrit worden gemaakt. Daarna moeten nog wat kleine dingen worden bijgesteld en kunnen we na vier weken onze bus weer in ontvangst nemen. Op het moment dat we het personeel de beloofde demo geven hoe ons dak omhoog gaat (want daarvoor moet de motor draaien), horen we heel dichtbij schoten. We weten niet precies wat er gebeurt. Is het vuurwerk? We kijken naar het personeel dat verschrikt roept: “solemento salvo, solemento salvo”. Er blijkt aan de overkant van de straat bij een autohandelaar een gewapende overval plaats te vinden. Wij kijken waar wij zonodig dekking kunnen zoeken, maar de crew blijft doodleuk aan de straat naar de overkant kijken waar twee mannen met een motor een man trachten te beroven van zijn geldtas. Na nog een paar schoten in de lucht geeft de man zijn tas af. De dieven gaan er op de motor vandoor. Terwijl Margo en de dames van het kantoor staan te trillen op hun benen, analyseren de mannen de situatie! Een persoon die met cash geld aan de overkant een auto wilde kopen, is beroofd. Nu voelt Margo zich gelijk ook ongemakkelijk, want ze heeft in haar rugzak cash geld om de rekening van de garage te betalen. Met de visa creditkaart betalen, kun je hier alleen wanneer je de Boliviaanse visa kaart hebt! Maar onze betaling gaat goed (viel gelukkig ook mee omdat het arbeidsloon hier niet zo hoog is), en de briefjes van 100 Bs. worden gelukkig niet allemaal stuk voor stuk tegen het licht gehouden om te checken of ze “echt” zijn. We geven de crew een taart en een bijdrage voor het volgende Pachamama ritueel. De dames van kantoor maken we blij met wat Delfts blauwe klompjes en de betreffende monteurs geven we een goede fooi. Ons zelf geven we een schouderklopje en een high five. We zijn na een maand weer mobiel. We rijden vervolgens die middag nog een eigen grotere testrit en maken de bus daarna in orde. Zo schuiven we langzaam weer in onze reismodus. We slapen die nacht niet zo goed: blijft de bus op goed doen en ook de beroving en de bijbehorende geluiden spelen nog door ons hoofd. De volgende ochtend  nemen we afscheid van Paola, de eigenaresse van het appartement en krijgen dikke zoenen.

We gaan op pad met de bus en rijden richting La Paz. We klimmen van 2500 m naar 4500 m, letterlijk en figuurlijk even slikken We rijden door een prachtig gebied, de Andes op zijn hoogst. Veel bergen, geen bomen, wat gras polletjes en een onherbergzaam gebied. Via de iOverlanderApp (een app met o.a. overnachtingsplekken gemaakt voor en door Overlanders) prikken we een dorpje waar we willen overnachten. Als we daar aankomen blijkt er een feest aan de gang. Veel muziek en verschillende traditioneel geklede mensen die dansen, dansen en dansen.... Wanneer we goed kijken zien we dat het gros behoorlijk beschonken is. We lopen even rond, maken stiekem wat foto’s en besluiten dat dit geen goede plek is om hier te overnachten. We rijden het behulp van de iOverlanderApp een dorp verder. Hier vinden we een rustig pleintje tegenover de kerk, geen feest maar wel een kerkdienst die net begint. Het is een rustige, koude nacht op grote hoogte. De volgende dag rijden we door het centrum van El Alto/La Paz. Wat een miljoenenstad, maar het lukt ons om hier ongeschonden doorheen te rijden. Wij rijden daarna naar Tiwanaku. Dit is de grootste pre Colombiaanse archeologische site van Bolivia. Tiwanaku is een grote Unesco site, vernoemd naar een van de meest belangrijke beschavingen voor het Inca rijk. We proberen een Engels sprekende gids in te huren. Lukt helaas niet. We dwalen langs gedeeltelijk restaureerde ruïnes van een stad waar op het hoogtepunt ca. 20.000 mensen hebben gewoond, vanaf voor Christus tot ongeveer 1000 na Christus. We zien de mooie zonnepoort (Puerte del Sol) en overblijfselen van tempels. In het museum ernaast, staat een enorme monoliet van ongeveer 20 ton, 12 meter hoog en schaars verlicht: het topstuk van deze site! In het huidige dorpje Tiwanaku zien we dat de bewoners in het verleden het nodige bouwmateriaal, in de ruimste zin des woords, van deze historische plek hebben meegenomen. In gevels denken we beeldhouwwerken te zien die in het museum niet zouden misstaan! Op het pleintje is er een feest van een trouwerij gaande. Er wordt veel alcohol door zowel mannen als vrouwen gebruikt. Soms in combinatie met het kauwen van coca bladeren. De Aymara vrouwen dragen in deze regio weer andere kleding en een bolhoed op hun hoofd. Er komt een vrouw naar ons toe en vraagt of we ook wat willen drinken. We krijgen wat bier en geoefend als we inmiddels zijn weten we dat er eerst een scheutje op de grond aan Pachamama geofferd dient te worden. Dus gieten ook wij een slokje op de grond en maken daarna het proost gebaar. Jallalla! Na wat social tolk vraagt Margo aan de vrouw hoe haar bolhoed op haar hoofd blijft staan? Spontaan pakt ze haar bolhoed en zet hem bij Margo op haar hoofd. Iedereen lachen en de mobieltjes komen te voorschijn voor foto’s. De bolhoed wordt dus voor de vrouw op maat van haar hoofd gemaakt en er komen geen speldjes of andere hulpmiddelen aan te pas om de hoed op haar hoofd te houden. Voor Margo is de hoed te klein, zodra ze met haar hoofd beweegt, valt hij er af. We overnachten daarna bij de site naast het museum, het is er muisstil en alleen 100 m verderop staat nog een tentje. Omdat we al twee dagen weer op ca. 4000m hoogte zijn, voelen we ons niet optimaal. We gaan vroeg naar bed. Het is rond het vriespunt, dus veel laagjes op bed.

Wanneer wij de volgende ochtend weer verder rijden moet er getakt worden. Een hoofdstuk apart. Dit willen we aan de F1 in de buurt van La Paz. Doen. Nadat we vier tankstations hebben geprobeerd, hebben we ook vier verschillende smoezen gehoord. Diesel is op, leveren aan buitenlanders alleen in jerrycans, leveren niet aan auto’s met een buitenlands kenteken, probeer het bij de volgende pomp, maar gelukkig verkoopt de volgende pomp ons wel diesel. We zijn een uur verder. Weliswaar met de voor buitenlanders verplichte extra toeslag, maar over de hoogte daarvan, hadden wij in de iOverlanderApp gelezen, viel hier te onderhandelen: “40 liter diesel, sin faktura por favor”. Met een aanvulling van onze diesel voorraad kunnen wij onze reis vervolgen. Nu maar hopen dat dichtbij La Paz de diesel niet al te vuil is.

We rijden door naar het Titicacameer en steken daar met de “boot” over. De veerdienst bestaat uit zelfgemaakte kleine boten met een buitenboordmotor, waar twee auto’s op kunnen of één bus. De passagiers van de bus maken de oversteek in een “normale” boot. Alleen de chauffeur (en Margo) mogen met de autoveerrschuiten mee. Veilig aangekomen op de andere oever rijden we naar Copacabana. Daar zien we op het marktplein voor de kathedraal allerlei versierde auto’s staan. Het blijkt dat de pastoor deze versierde auto’s gaat zegenen. Copacabana is hier bekend om. Ook wij hebben wat gebruikelijke versiering gekocht, de auto opgetuigd en zijn in de rij aangesloten. De pastoor komt langs, kijkt naar het nummerbord en vraagt of we Duits spreken. Charles bevestigt dat wij ook die taal spreken, wisselt een paar woorden in het Duits, de pastoor prevelt daarna wat en de auto wordt met water besprenkeld. Een vrouw van de auto naast ons strooit ook nog wat bloemblaadjes over onze auto. Zo worden op een middag ca. 25 auto’s, nieuwe en gebruikte, ingezegend. En de extra inkomsten van dit ritueel zijn goed voor het onderhoud van de kathedraal. We strijken daarna neer in de ommuurde voortuin van een klein hotelletje, pal aan het Titicacameer. Een heerlijke plek om een dagje te blijven. Morgen willen we 15 km verderop de grens naar Peru overgaan. De grens tussen Bolivia en Peru loopt midden door het Titicacameer. We hebben er zin in!

Wat vonden we nou van Bolivia? We zijn er in totaal 50 dagen geweest. Voor zover we het kunnen beoordelen, want we hebben maar door een deel van het land, het zuiden en het westen, gereisd en alleen waar er wegen zijn. Het is geen rijk land, terwijl het veel grondstoffen heeft, dus wel potentie! Het is desondanks een van de armste landen van Zuid-Amerika. We zagen in het land heel veel zwerfvuil en navenant veel zwerfhonden. We hebben veel verschillende mensen gezien. Bolivia heeft 36 verschillende talen en culturen. We zagen de verschillende, kleurrijke klederdrachten op straat en op de vele markten. De mensen vonden we over het algemeen wat gesloten en afstandelijk, niet echt aan buitenlanders gewend. Als je wat meer contact met ze hebt, zijn ze wat opener en hartelijker. Het is een katholieke bevolking met een mengeling van tradities van de oorspronkelijke cultuur. Dus van voor de Spaanse overheersing. Verder is het geen toeristisch land. Het land is moeilijk te bereizen door grote hoogte, door een beperkt wegennet en er is weinig comfort. Individueel rondtrekkende reizigers zoals wij, hebben we nauwelijks gezien. Het was voor ons een goedkoop land, waar de prijzen niet vast liggen, dus over veel zaken hebben we onderhandeld, zelfs bij het tanken! Het land heeft een overweldigende natuur. Voor het westelijk deel van Bolivia is het Andes gebergte heel bepalend. Dit landschap bestaat uit onder meer uit, zoutvlaktes, hoogvlaktes, de met sneeuw bedekte bergtoppen, het Titicacameer op 3800 m hoogte, vulkanen, de woestijn met schitterende lagunes en de lager gelegen tropen. We hebben er erg van genoten, ook al was het niet altijd even makkelijk!